Alan Gratz – Vluchteling (1e recensie)
Over het verhaal
Kraak! Beng!
Josef Landau schoot rechtovereind in bed en zijn hart klopte in zijn keel. Die herrie – het leek wel alsof iemand de voordeur intrapte. Of had hij het soms gedroomd?
In het donker spitste Josef zijn oren en luisterde eens goed. Hij was nog niet gewend aan de geluiden in de nieuwe, kleinere woning waarnaar hij met zijn ouders was verhuisd. Hun oude huis konden ze niet meer betalen. De nazi’s hadden namelijk gezegd dat Josefs vader zijn beroep als advocaat niet meer mocht uitoefenen omdat hij Joods was.
Bij hem in de kamer lag zijn zusje van Ruth van vijf te slapen. Ze was niet wakker geworden. Josef probeerde te ontspannen. Misschien had hij gewoon een nachtmerrie gehad.
Toch hoorde hij geschuifel en een soort gebrom aan de andere kant van de deur.
Er was iemand binnen. (blz. 5)
De eerste verhaallijn gaat over Josef en speelt zich af in 1938. Er zijn inbrekers in het huis van Josef en zijn familie. Deze mensen, nazi’s, vernielen alles in hun huis, omdat Josef en zijn familie joden zijn. Ze nemen zijn vader mee. Na zes maanden krijgen ze opeens een bericht van hem. Hij is vrijgelaten uit concentratiekamp Dachau en moet Duitsland verlaten. Ze besluiten te vluchten. Vanuit Berlijn nemen ze de trein naar Hamburg. Daar kopen ze tickets voor een boot die naar Cuba zal gaan. De boot blijkt vol te zitten met Joden. Zal het hen lukken om veilig in Cuba aan te komen?
De oorlog had Mahmoud nerveus, schrikkerig en paranoïde gemaakt. Maar zijn broertje was erdoor in een robot veranderd.
Hoewel het niet ver was naar hun appartement, namen ze elke dag een andere route van school naar huis. Soms gingen ze via achterafsteegjes, als de kans bestond dat er soldaten of rebellen in de straten liepen, want die vormden een doelwit voor hun tegenstanders. Kapot gebombardeerde gebouwen waren ook nuttig, want dan konden Mahmoud en Waleed zich verbergen achter hopen verwrongen metaal en cementbrokken. Bovendien konden er dan geen muren meer instorten als een artilleriegranaat over hun hoofd vloog. Maar je had weer wél muren nodig als een vliegtuig een vatbom liet vallen. Vatbomen waren gevuld met spijkers en stukken schroot, en als er geen muur was waarachter je kon wegduiken, werd je aan flarden gescheurd.
Het was niet altijd zo geweest. Nog maar vier jaar geleden was hun geboortestad Aleppo de grootste, best verlichte en modernste stad van Syrië. Een juweel van het Midden-Oosten. (blz. 16)
De tweede verhaallijn gaat over Mahmoud. Het is 2015 en Mahmoud woont met zijn ouders, broertje en zusje in Aleppo in Syrië. In 2011 begon hier de oorlog. Zijn ouders praten al langer over wegvluchten uit Syrië, maar ze besluiten het pas echt te doen op de dag dat er een bom valt op hun appartementengebouw.
‘Wees even serieus,’ zei mama. ‘Ik weet wel dat we het erover hebben gehad om weg te gaan. Maar nu? En op deze manier? We zouden rustig onze spullen pakken. De reis uitstippelen. Tickets kopen. Hotelkamers reserveren. Het enige wat we nu hebben, zijn deze twee rugzakken en onze telefoons. Duitsland is een heel eind weg. Hoe moeten we daar komen?
‘Eerst met de auto,’ zei Mahmouds vader schouderophalen. ‘En dan met de boot? Met de trein? De bus? Lopend? Ik weet het niet. Wat voor keuze hebben we. Ons huis is verwoest. Heb je trouwens het geld dat we hadden verstopt mee kunnen nemen?’
Mahmouds moeder knikte, maar aan haar gezicht te zien maakte ze zich grote zorgen.
‘We hebben dus geld! We kopen onderweg wel tickets. Het allerbelangrijkste is dat we er nog zijn. Maar als we nog één dag langer in Aleppo blijven, zijn we ons leven niet zeker. Mahmouds vader liet zijn blik over Hana, Mahmoud en Walleed gaan. ‘We hebben hier eindeloos over gepraat, zonder dat we iets deden. Het is hier niet meer veilig. Dat is al maanden zo. Al jaren. We hadden hier allang weg moeten zijn. Of we er nu op voorbereid zijn of niet, als we in leven willen blijven, moeten we Syrië verlaten.’ (blz. 52)
Zal het hen lukken om veilig uit Syrië weg te komen? Hoe zal hun reis verlopen? Komen ze veilig in Duitsland aan?
Isabel opende haar ogen en liet de trompet zakken. Ze dacht echt dat ze het gerinkel van glasscherven had gehoord, maar de auto’s en fietsen reden door onder de felle zon op de Malecón, alsof er niets aan de hand was. Isabel schudde haar hoofd. Ze had het zich vast verbeeld. Ze zette de trompet weer aan haar lippen.
Opeens gilde een vrouw, er klonk een pistoolschot en toen barstte het los.
Mensen kwamen uit de zijstraten gerend. Honderden. Het waren vrijwel alleen maar mannen. Het was augustus en bijna achtendertig graden, dus de meeste hadden geen hemd aan en hun witte, bruine en zwarte ruggen glansden in de zon. Ze schreeuwden en joelden. Ze gooiden met stenen en flessen. Ze namen bezit van de straten, en de weinige politeagenten op de Malecón werden al snel klemgezet. Isabel zag dat de etalageruit van een warenhuis in werd gegooid. Mannen en vrouwen klommen naar binnen om schoenen, wc-papier en zeep te stelen. Een alarm ging af. Achter een flatgebouw steeg rook op.
In Havana waren rellen uitgebroken, en haar vader en opa zaten daar nu ergens middenin. (blz. 27)
De derde verhaallijn gaat over Isabel. Het is 1994 en Isabel woont in Cuba. Hier is de dictator Fidel Castro al jaren aan de macht. Cuba had goede banden met Rusland. Rusland zorgde voor voedsel, maar de aanvoer van voedsel ligt stil sinds in Europa de muur tussen Oost- en West-Europa is gevallen. Mensen hebben honger. Tijdens de rellen wordt Isabels vader bijna opgepakt. Hij moet het land om te voorkomen dat hij alsnog gearresteerd zal worden. Maar vluchten naar Amerika is lastig.
Tientallen jaren hadden de Verenigde Staten Cubaanse vluchtelingen opgepikt uit zee en hen naar Florida gebracht. Maar door de voedselschaarste wilden steeds meer Cubanen naar el norte. Het werden er te veel. De Amerikanen hadden nu een neuwe aanpak die men ‘Natte voeten, droge voeten’ noemde. Als Cubaanse vluchtelingen op zee werden aangetroffen, met ‘natte voeten’ dus, werden ze naar de Amerikaanse marinebasis in Guantánama Bay gestuurd, in het zuiden va Cuba. Daar konden ze kiezen: teruggaan naar Cuba – en Castro – of in een vluchtelingenkamp wachten tot de VS had besloten wat er met hen moest gebeuren. Als mensen erin slaagden om heelhuids de Straat van Florida over te komen, als ze de Amerikaanse kustwachten wisten te ontwijken en voet konden zetten op Amerikaanse bodem – opgepakt werden met ‘droge voeten’ – kregen ze een speciale vluchtelingenstatus; dan mochten ze blijven en Amerikaans staatsburger worden.
Papi ging weer vluchten en of hij nou opgepakt werd met natte of droge voeten, hij zou niet terugkomen. (blz. 42)
De hele familie van Isabel besluit te vluchten, samen met hun buren. De buurman en zijn zoon hebben een boot gemaakt. Daarmee kunnen ze de overtocht naar Amerika maken. Zal het hen lukken om veilig in Amerika te komen, met ‘droge voeten’?
Mening over het boek
Recensie van Ikvindlezenleuk (Mathilde) (ouder dan 18 jaar)
Hoe kom je aan het boek?
gekregen van de uitgeverij om er een recensie over te schrijven
Wat vind je van het boek?
★★★★☆
Waarom heb je dit boek uitgekozen om te lezen?
Het boek heeft een mooie voorkant, Ik vond de tekst op de achterkant leuk
Welke steekwoorden passen bij het boek?
fascinerend, ontroerend, realistisch, spannend, zielig
Staan er illustraties in het boek? Wie heeft ze gemaakt?
Nee
Wat vind je van de illustraties? Passen ze bij het verhaal?
n.v.t.
Is het boek moeilijk of gemakkelijk te lezen?
Gemiddeld
Waar gaat het verhaal over?
Zie hierboven
Wie is de hoofdpersoon?
Er zijn drie hoofdpersonen: Josef (1938), Isabel (1994) en Mahmoud (2015). Ze zijn alledrie op de vlucht met hun familie
Zou je iemand uit het verhaal willen ontmoeten? Waarom? En wat zou je dan gaan doen?
Nee, ik wil niemand ontmoeten
In welke tijd speelt het verhaal zich af?
In het verleden (vroeger)
Waar speelt het verhaal zich af?
Het verhaal van Josef speelt zich af in Duitsland, dat van Isabel in Cuba en dat van Mahmoud in Syrië (en verder in Europa)
Waarom moeten anderen dit boek lezen?
Dit boek laat zien hoe je leven buiten jouw schuld kan veranderen door oorlog. Het verhaal is zielig en fascinerend. Het is bijzonder om te lezen hoeveel tegenslagen je kunt hebben en toch door blijft gaan. Als lezer realiseer je je hoe goed wij het hier in Europa hebben.
Wil je nog iets anders vertellen over het boek?
Er zijn drie verschillende verhaallijnen. Afwisselend vertellen Josef, Mahmoud en Isabel over hun leven en de vlucht met hun familie naar een beter leven. Ik denk dat dit een goed boek is voor scholieren.
Wil je het boek nog een keer lezen?
Ik wil het boek misschien nog een keer lezen, Ik wil andere boeken van deze schrijver lezen
