Dag van het Literatuuronderwijs 2020

Vanwege corona is de Dag van het Literatuuronderwijs dit jaar helemaal digitaal. Dit heeft als voordeel dat je na afloop van deze dag alle sessies die je vandaag niet hebt kunnen volgen alsnog kunt bekijken.

Opening

De presentator vandaag is Oscar Kocken. Hij opent de dag en heeft slecht nieuws over het signeren van boeken. Dat kan dit jaar niet. Maar… hij geeft aan dat de kijkers vandaag de handtekeningen van alle aanwezige schrijvers mogen vervalsen 😉

Manon Uphoff

Manon Uphoff vertelt in de openingslezing over lezen en verhalen vertellen. Hieronder zie je een paar mooie uitspraken uit deze lezing.

Manon Uphoff: Hebben we geen taal, geen verhalen, dan kan het zijn dat we stikken, omdat we niet kunnen uitdrukken wat we willen vertellen.

Manon Uphoff: Literatuur is de plek, een boek is de plek waar we andere geschiedenissen kunnen leren kennen. Waar we ons kunnen verhouden tot ongelooflijk meer dan waar we in ons dagelijks leven mee in aanraking komen.

Manon Uphoff: Taal is zo’n magistraal wonder.

Manon Uphoff: Binnen de kaften van een boek is alles mogelijk. Kun je de geschiedenis herschrijven. Hoef je jezelf niet vast te leggen op een beperkte visie.

Manon Uphoff: Wat als je leerlingen kan laten zien dat boeken onderdeel zijn van lopende gesprekken, en dat zij daar aan deel kunnen nemen?

Manon Uphoff: Jij bent als lezer heel belangrijk. Zonder jou bestaat het boek niet.

Aan het einde van de lezing kreeg Manon Uphoff via de chat de vraag wat voor haar een belangrijk boek was op de middelbare school. Ze antwoordde dat dit Van de koele meren des doods (Frederik van Eeden) was. Niet omdat ze het zo’n mooi en goed boek vond, maar omdat ze een patroon begon te ontdekken van tragische vrouwen. Van boeken waarin het slecht afloopt met kwijnende vrouwen en ze vroeg zich af wat dat zegt over de wereld.

Deelsessie: Graphic novels op de leeslijst

Na de openingslezing van Manon Uphoff begon de eerste sessieronde. Ik moest kiezen uit 8 sessies en ik besloot naar de deelsessie over Graphic novels op de leeslijst te gaan. De andere deelsessies kan ik na afloop van deze dag terugkijken. Willard Mans (leraar Nederlands) en Margreet de Heer (Stripmaker des Vaderlands) stelden twee jaar geleden samen met Bas Schuddeboom een tiplijst samen met graphic novels die zij geschikt vonden voor de middelbare school. Vandaag presenteren zij hier een vervolg op.

Willard en Margreet beginnen hun sessie door te verwijzen naar de lezing van Manon Uphoff. Zij had het onder andere over Netflix en Margreet de Heer vertelt dat veel Netflix-series gebaseerd zijn op graphic novels. Met leerlingen kun je naar aanleiding hiervan in gesprek gaan over hoe verhalen verteld worden.

Margreet de Heer vertelt hoe ze Stripmaker des Vaderlands is geworden. Ze was genomineerd met 3 anderen en mensen mochten stemmen. Margreet kreeg de meeste stemmen. Binnenkort wordt ze opgevolgd door Herman Roozen. Margreet vertelt dat je als Stripmaker des Vaderlands ambassadeur van de strip bent en aanspreekpunt voor striptekenaars. Haar speerpunt was strips en onderwijs. Ze maakt zelf ook educatieve strips en ze wilde proberen om strips op de leeslijst te krijgen.

Willard vertelt dat de missie van Margreet om strips op de leeslijst te krijgen ervoor zorgde dat zij elkaar hebben ontmoet. Hij las een artikel waarin Margreet het over dit idee had en besloot haar een mailtje te sturen. Willard vond ook dat er meer aandacht voor strips in het onderwijs moest komen. Als leraar Nederlands gebruikt hij zelf al jaren strips in zijn lessen.

Willard vertelt dat leerlingen bij strips vooral denken aan Suske en Wiske, Donald Duck en Rode oortjes. Ze zijn verbaasd als hij vertelt dat er veel meer is. Zo zijn er ook stripromans, die internationaal graphic novels genoemd worden. De eerste graphic novel die hij met leerlingen las was Van Istanbul naar Bagdad (Hanco Kolk en Arnon Grunberg).

Via de chat wordt gevraagd wat hun favoriete graphic novel is. Margreet antwoordt dat haar favoriet in de nieuwe lijst staat, Naasten. Het zijn twee verhalen over mantelzorgers. Ze vindt het een grafisch en psychologisch mooi verhaal. Willard antwoordt dit zijn antwoord afhankelijk is van het moment waarop je het vraagt. Hij heeft warme herinneringen aan Van Istanbul naar Bagdad. Dit verhaal gaat over een mosterdgasaanval in het noorden van Syrië.

Willard laat het boek Stripwerk zien. Dit is een boek van zo’n 20 jaar geleden over het werken met strips op school. Er staan bruikbare lesideëen in om met strips aan de gang te gaan. Dit boek geeft aan dat de aandacht om strips te gebruiken in het onderwijs niet nieuw is. Daarnaast vind je lesmateriaal op de website van de Stripmaker des Vaderslands

Aan het einde van de sessie wordt er een boekje gepresenteerd met 22 nieuwe graphic novels voor op de leeslijst. Er is een leuke animatie gemaakt voor deze presentatie. Deze lijst (en de eerste lijst) kun je vinden op de website van de Stripmaker des Vaderlands.

Lunchpauze

Na deze eerste deelsessie is het tijd om te lunchen. Na een uur pauze gaat de Dag van het Literatuuronderwijs weer verder. Ik neem een langere pauze en schuif bij de derde ronde van de deelsessies weer aan.

Deelsessie: Literatuurgeschiedenis(.nl) in de toekomst

Deze sessie wordt gegeven door Jacqueline Bel en Miriam Piters. Jacqueline Bel vertelt over het gedicht ‘Het lied der achttien dooden’ van Jan Campert. Ze vertelt hoe je dit gedicht met leerlingen kunt behandelen.

Daarna vertelt Miriam Piters over de veranderingen op de website Literatuurgeschiedenis.nl. De website heeft een andere opzet gekregen waardoor informatie voor leerlingen beter te vinden is. Zo kun je losse teksten vinden, maar ook teksten die bij een bepaald thema komen. De website gaat meer aandacht geven aan lijntjes in de literatuurgeschiedenis die je bij een tekst kunt volgen. Miriam vertelt dat deze lijntjes te vergelijken zijn met een metrokaart. Vanaf een station kun je meerdere kanten op en dwarsverbanden leggen. Zo kun je ‘Het lied der achttien dooden’ samen met andere verzetspoëzie behandelen, maar je kunt bijvoorbeeld ook terug in de tijd en dit gedicht met andere anonieme gedichten bespreken.

Lidewijde Paris

De dag wordt afgesloten met een lezing van Lidewijde Paris met als titel ‘Lezen, meer middel dan een doel’. Ze vertelt waarom lezen zo belangrijk voor je is. Hieronder zie je een aantal mooie uitspraken uit deze lezing.

Lidewijde Paris: Lezen moet je trainen. Hoe meer je leest, hoe beter je hersenen getraind worden. Je maakt verbindingen tussen woorden en plaatjes. Vergelijk het maar met een olifantenpaadje

Lidewijde Paris: We denken dat we in een beeldmaatschappij leven, maar dat is niet waar. We leven in een tekstmaatschappij. Je moet overal voor kunnen lezen.

Lidewijde Paris: Lezen voor meekomen in de maatschappij is veel belangrijker dan weten waar de Max Havelaar over gaat. Koppel de literatuur los van tekstanalyse, koppel de literatuur los van de literatuurgeschiedenis. Laat leerlingen ervaren dat ze leven voor veel dingen nodig hebben

Lidewijde Paris: Laat leerlingen anders kijken naar de wereld om zich heen. Er worden overal verhalen verteld

Lidewijde Paris: Een goed werkend hoofd is belangrijk voor altijd & iedereen. Lezen helpt bij het ontwikkelen van dat hoofd.

Deze digitale Dag van het Literatuuronderwijs was weer erg interessant. En ik vind het heel fijn dat ik de andere deelsessies ook nog kan bekijken. Het is altijd fijn om mensen zo enthousiast te zien praten over boeken.